Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz indirimlerine gittiği 2021 yılının Eylül-Aralık döneminde döviz kuru ve enflasyonla birlikte Hazine’nin borç stoku da hızla arttı.
Eylül ayı başında 8,30 olan dolar/TL kuru, yüksek enflasyona rağmen TCMB’nin faiz indirdiği dönemde 20 Aralık’ta 18,30’lara kadar yükseldikten sonra yılı 13,35 seviyesinde kapatmıştı.
Ağustos sonunda 2 trilyon 95 milyar TL olan merkezi yönetim borç stoku, aralık ayı sonunda 2 trilyon 748 milyar TL’ye ulaştı.
BORÇ DÖRT AYDA 653 MİLYAR TL ARTTI
Bu dönemde Hazine’nin net borçlanması sadece 6,8 milyar TL olurken, borç stoku döviz kurundaki artışın etkisiyle 653 milyar TL oldu. Bu artış çok büyük oranda döviz kuru ve altın fiyatlarındaki değişimden kaynaklandı.
Merkezi yönetim borç stokunda Aralık 2020-Aralık 2021 dönemindeki bir yıllık artış tam 935 milyar TL oldu. Borç stoku bu dönemde yüzde 51,6 oranında arttı.
BORCUN YÜZDE 66’SI DÖVİZ CİNSİ
2021 sonu itibarıyla merkezi yönetim borç stokunun yüzde 66’sı döviz ve altın cinsi borçlardan oluştu. TL cinsi borç oranı yüzde 34’e geriledi.
Merkezi yönetim toplam borç stoku içinde döviz cinsi borçların payı 2020 sonunda yüzde 56,2 idi.
BAŞKANLIK SİSTEMİ BORÇ VE FAİZİ PATLATTI
Döviz cinsi borçlanmanın ve bütçe açıklarının hızla arttığı Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi dönemi öncesinde, 2017 sonunda toplam borç içinde döviz cinsi borçların payı yüzde 39 idi.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi dönemi öncesinde, 2017 sonunda 876 milyar TL olan borç stoku, sadece dört yılda üçe katlandı. Bu dönemde borç artış oranı yüzde 214 oldu.
Bu dönemde borç stoku dışında Hazine’nin faiz ödemeleri de hızla arttı. 2017’de 55,5 milyar TL olan Hazine’nin faiz harcamaları, 2021’de üçe katlanarak 160,3 milyar TL’ye yükseldi. Bu rakam 2020’de 121,2 milyar TL idi.
BORÇ STOKUNA YANSIMAYAN FATURA DA VAR
Hazine’nin açıkladığı borç rakamlarında kamu özel işbirliği projesi kapsamında yapılan otoyol, köprü, demiryolu, şehir hastanesi ve santrallere döviz üzerinden verilen yolcu, gelir ve alım garantileri bulunmuyor.
Prof. Dr. Uğur Emek’in hesaplamasına göre bu rakam yaklaşık 157 milyar dolara ulaşıyor.
Dolar kuru arttıkça, hem vatandaşın cebinden doğrudan ödediği geçiş ücretleri artıyor, hem de Hazine’nin projeleri üstlenen şirketlere her yıl yaptığı ödemeler.
Kurdaki 1 TL’lik artış Hazine’nin maliyetlerini 157 milyar TL artıyor.