Dünyada besin arz güvenliği meseleleri yaşanırken Türkiye’de de kentte yaşayanların taze ve ucuz zerzevata erişiminin sağlanması için yeni modeller geliştiriliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı, Cumhuriyet’in ikinci yüzyılına gelinirken tarım, hayvancılık ve ormancılık kesimlerinde kentten kırsala uzanan bir dizi yeni uygulamaya imza atacak.
Şehirlerde taze ve ucuz zerzevata erişim sağlanacak
Tarım ve Orman Bakanlığı, “kent tarımı” modeliyle kentlerde taze ve ucuz zerzevata erişimin sağlanmasını hedefliyor.
Yeni destekleme modeliyle de ekim öncesi müsaade, tıpkı takviye ve hasat sonrası fark ödemesi uygulamalarını hayata geçirecek.
Yeni modeli Bakan Vahit Kirişci açıkladı
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, “Cumhuriyet’in ikinci yüzyılına” yönelik hazırlanan yeni tarım, orman ve hayvancılık modelini, AK Parti Merkez Karar ve İdare Heyetinin (MKYK) son toplantısında üyelere anlattı.
Salgın, iklim değişikliği, tarım yerlerinin azalması, göç, jeopolitik riskler, besin milliyetçiliği, tarım ve besinde monopolleşme, tüketim artışı, artan maliyetler üzere problemler “yeni normal” devrini başlattı. Tarım ve besinden su ve güce kadar alanlarda bu periyoda uygun adımlar atılarak üretim ve arz güvenliğinin sağlanması planlanıyor.
Yeni destekleme modeli uygulanacak
“Sen üret yeter” sloganıyla hayata geçirilecek yeni vizyonla birlikte destekleme modeli de değişecek. Bu kapsamda, dayanakların sadeleştirilmesi öngörülüyor.
Üretim öncesi müsaade uygulamasıyla birlikte ekim öncesi birebir takviye ve hasat sonrası fark ödemesi yapılması planlandı.
Sözleşmeli üretim, üretim öncesi müsaade ve ziraî kayıtlılığın artırılması mevzularının Tarım Kanunu çerçevesinde ele alınması öngörüldü. Ayrıyeten Çay Kanunu, Toprak Müdafaa ve Arazi Kullanım Kanunu, Su Kanunu ve Mera Kanunu üzere yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi hedefleniyor.
Arz Güvenliği Takip Sistemi oluşturulacak
Bakanlığın odak noktası, stratejik eserlerde arz güvenliği olarak belirlendi. Bunun için Arz Güvenliği Takip Sistemi kurulacak. Böylelikle hem ziraî piyasalara yönelik tahlil çalışmaları yapılacak hem süreçler izlenerek alınan kararlar desteklenecek.
Tedarik kaynaklarının çeşitlendirilmesi de yeni devrin öne çıkan adımlarından biri olacak. Bu kapsamda Asya’dan Avrupa’ya, Afrika’dan Amerika’ya kadar kıtalardan çeşitli ülkelerle mutabakatların yapılması öngörülüyor.
Kent Tarımı Modeli hayata geçirilecek
Yeni vizyonla birlikte “Kent Tarımı Modeli” de uygulanmaya başlanacak. Bu sayede üretim ve tüketim merkezleri yakınlaştırılarak kentte yaşayanların taze ve ucuz zerzevata erişiminin sağlanması hedefleniyor. Lojistik maliyetlerinin düşürülmesi, zayiatın azaltılması ve istihdamın artırılması da gayeler ortasında bulunuyor.
Tersine göç de gayeler ortasında yer alıyor
Kırsala yönelik projelerle de buralardaki imkanların artırılması öngörülüyor. Pilot Köyler Projesi uygulanarak kırsaldan göçün azaltılması, bilakis göç, üretimin artırılması, genç-kadın çiftçi ve kırsalda refah hedefleniyor.
Gelir muhafaza sigortasının yaygınlaştırılmasıyla gelirin istikrara kavuşturulması ve üretimde sürdürülebilirlik amaçlanıyor.
Küçük aile işletmelerine hayvancılık takviyesi de kırsala yönelik adımlardan birini oluşturuyor. Mevcut ahır ve ağılların fiziki şartlarının güzelleştirilmesiyle buzağı ve kuzu ölümlerinin önlenmesi, et ve süt randımanının, hayvan refahının ve gelir düzeyinin artırılması, göçün azaltılması öngörülüyor.
Meraların ıslahında sürdürülebilirliğin sağlanması da planlar ortasında bulunuyor.
Dijital tarım daha da geliştirilecek
Yeni vizyonun kıymetli ayaklarından birini de dijital tarım uygulamaları oluşturuyor. Yeni uygulamaların yanı sıra mevcut olanların da geliştirilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda, e-Devlet Çiftçi Kayıt Sistemi entegrasyonu, Tarım Cebimde ve ÇKS Kayıt Doğrulaması üzere uygulamalar öne çıkacak.
Türkiye ziraî hasılada Avrupa’da birinci sırada
Bakan Kirişci’nin sunumunda, ziraî üretim alanı bakımından dünyada 31’inci sırada bulunan Türkiye’nin, ziraî hasıla bakımından ise Avrupa’da birinci sırada, dünyada ise birinci 10 içinde yer aldığı vurgulandı.
Türkiye’nin 2002’de 37 milyar lira olan ziraî hasılası 10 kat artışla 2021’de 407 milyar liraya ulaştı. Kelam konusu sayı yılın birinci çeyreğinde 63 milyar lirayı buldu. İstihdamda tarımın hissesi 2002’de yüzde 35 iken 2021’de yüzde 17 olarak kayıtlara geçti.
Bu periyotta 87 milyar dolar ziraî dış ticaret fazlası verilirken dış ticarette tarımın hissesi ihracatta yüzde 10’dan yüzde 11’e, ithalatta ise yüzde 4’ten yüzde 6,5’e yükseldi.
Yapılan yatırımlar ve sağlanan dayanaklar:
- Tarımsal desteklemeler 2002’de 1,8 milyar lira iken bu yıl prestijiyle 21 kat artışla 39,2 milyar liraya yükseldi. Temmuz prestijiyle 24,5 milyar lira dayanak ödemesi yapıldı. Böylelikle son 19 yılda cari fiyatlarla 464 milyar lira dayanak ödemesi yapılmış oldu.
- Aynı devirde cari fiyatlarla 305 milyar lira bitkisel üretim dayanağı verildi. Toplamda 21,3 milyar liralık 2022 yılı bitkisel üretim destekleme bütçesinin ise 17 milyar lirası, yani yüzde 80’i ödendi.
- Hayvansal üretime yönelik olarak ise son 19 yılda cari fiyatlarla 108 milyar lira hayvancılık takviyesi verildi.
- Su eserleri yetiştiricilik üretimi 2002’de 62 bin ton iken 2021’de 471 bin tona yükseldi. Toplamda 100’den fazla ülkeye ihracat gerçekleştirildi. 1,2 milyar dolar dış ticaret fazlası sağlayan bölümün 2021 ihracatı 1,4 milyar dolar oldu. Bu bölümde 2023 ihracat gayesi ise 2 milyar dolar olarak belirlendi.
- TARSİM’de sigortalılık oranı 2006’dan bu yana yüzde 21 artış gösterdi.
- Son 19 yılda çeşitli yatırımları içeren 18 bin projeye 7 milyar lira hibe verilirken 118 bin istihdam sağlandı.
- Türkiye’de 2003-2021 periyodunda 447 milyar liralık Devlet Su İşleri (DSİ) yatırımı gerçekleştirildi, 9 bin 189 tesis kuruldu.
- 27 Temmuz 2022’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı kapsamında DSİ ile TOKİ ortasında Sulama Protokolü imzalandı. Protokol çerçevesinde ihale çalışmalarına başlanırken TOKİ tarafından 2022 ve 2023’te toplam 50 milyar liralık kredi temin edilmesi planlandı. Ayrıyeten 230 tesis için 20 milyar lira ödenek ayrılırken 374 tesis için de 29 milyar liralık ek ödenek talep edildi. Talebin 12,35 milyar lirası karşılandı.
Türkiye ağaçlandırma çalışmalarında dünya dördüncüsü
AA’nın haberine nazaran, Türkiye’nin orman varlığı 2002’de 20,8 milyon hektardan 2021’de 23,1 milyon hektara yükseldi.
FAO’nun Dünya Orman Varlığı Raporu’na nazaran, 2015’te 46’ncı sırada bulunan Türkiye, 2020’de 27’nci sıraya geldi. Türkiye, ağaçlandırma çalışmalarında ise Avrupa’da birinci, dünyada 4’üncü sırada yer aldı.
Orman yangınlarıyla uğraşta kara, hava ve insan gücü artırıldı. 2022 prestijiyle 1350 arazöz, 20 uçak, 55 helikopter, 8 İHA, 692 iş makinesi ve ek 21 binden fazla işçi bu uğraşta misyon alıyor. Ayrıyeten 2 bin 270 öteki araç, Ulusal Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığından 2 uçak, 25 helikopter ve 1 İHA rezerv güç, 30 bölgede 10’ar kişilik orman arama kurtarma timi oluşturuldu.