Yüksek Mahkeme, UNESCO tarafından “21 Şubat Dünya Ana Lisanı Günü’nde, derste ana lisanının kıymetini işleyen öğretmenlerle ilgili kararını açıkladı.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Genel Konseyi 1999 yılında aldığı bir kararla 21 Şubat gününü “Uluslararası Ana Lisanı Günü” olarak kabul etti. Dünya çapında kültürel çeşitliliği ve çok dilliliği desteklemek maksadıyla birinci kere 2000 yılında “21 Şubat Dünya Ana Lisanı Günü” kutlanmaya başlandı.
EĞİTİM-SEN, 2016 yılında bu kapsamda çeşitli aktifliklerin yanı sıra şubelerin belirleyeceği biçimde ders işlenmesi kararı aldı. Bu davet üzerine derslerinde “ana dil” konusunu işleyen birtakım öğretmenlere kınama, aylıktan kesme cezası verildi.
Öğretmenlerin açtığı kimi idari davalarda, aksiyon “sendikal faaliyet” diyerek kınama cezasını iptal edildi. İstinafa giden birtakım öğretmenlere ait evraklarda ise, “Müfredat dışı ders sürece hareketi öteki bir demokratik ve anayasal hak olan eğitim hakkını engelleme sonucunu doğuracaktır” denilerek bozuldu.
“SENDİKA FARKLI YOLLAR KULLANABİLİRDİ”
İstinafta olumsuz karar çıkan 23 öğretmen Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatta bulundu.
Yüksek Mahkeme özetle şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
- Başvurucuların tabir özgürlüğü ile mevzuat gereği yürütmekle yükümlü oldukları devlet misyonu münasebetiyle devletin legal menfaatleri ortasında bir çatışma meydana gelmiştir.
- Öğretmenler de başka kamu vazifelileri üzere niyetlerini tabir etmekte hür olmakla birlikte öğretmenlerin ifa ettikleri misyon gereği öteki kamu görevlilerinden farklı olarak küçük yaştaki bireyleri etkileme ve direkt bilgi transferinde bulunma güçleri bulunmaktadır.
- Mevcut müracaatta öğretmen olan müracaatçılar, vazifeleri esnasında müfredatta yer almayan bir mevzuyu -üstelik devletin bu alandaki siyasetlerine ve belirlediği temellere alışılmamış olarak- derste işlemek suretiyle lisana getirmiştir.
- Sendikaların demokratik hayatın yaşamsal bir ögesi olarak kamuoyuna ve kamusal yetki kullanan şahıslara seslerini duyurmak ve taleplerini lisana getirmek için sayısız fırsatı bulunmaktadır.
- Söz konusu sonucun ağırlaşmasında daha farklı tekniklerle kamuoyunun yönlendirilmesi ve devlet gücü kullanan kişi ve kurumların etkilenmesi mümkün iken müfredat dışına çıkarak ders sürece biçiminde öğrencileri direkt etkileyen bir sistemi benimseyen sendikanın ve sendika kararları doğrultusunda hareket eden müracaatçıların hissesinin büyük olduğu değerlendirilmiştir.
- Başvurucuların hareketleriyle ilgili olarak en ağır ceza yerine daha hafif cezaların tesis edilmesi karşısında orantılı bir müdahalede bulunulduğu sonucuna ulaşılmıştır.
OYBİRLİĞİYLE, “İHLAL YOK”
Anayasa Mahkemesi, kıymetlendirme sonunda kurduğu kararda, Anayasa’nın 26. unsurunda garanti altına alınan söz özgürlüğünün ihlal edilmediğine oybirliğiyle karar verdi.