Maymun çiçeği virüsü süratle yayılmaya devam ederken Avrupa ülkeleri kırmızı alarm durumuna geçti. ABD, İngiltere, Kanada ve son olarak da Hollanda üzere ülkeler tedbirlerini, tarama ve aşılama üzere formüllerle genişletmeye devam ediyor.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 30 Haziran’da Türkiye’de birinci maymun çiçeği hadisesinin tespit edildiğini açıkladı. Akabinde 25 Temmuz’da da Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), salgın için ‘küresel acil durum’ ilan etti.
BAKANLIK: BİLGİMİZ YOK
Dünya alarm durumuna geçmişken, bakanlıktan Türkiye’deki hadise sayısının artıp artmadığına ya da alınan tedbirlere ait bir açıklama gelmedi.
Bilim Heyeti Üyesi ve Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Lideri Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, Cumhuriyet’e demecinde hadise sayısının ikiye yükseldiğine dair bilgiler olduğunu tabir etti. Fakat Türkiye’deki olay sayılarını sorduğumuz Bakanlık yetkilileri Cumhuriyet’e, “konuya ait bir bilgi olmadığını” belirtti.
Cumhuriyet’e konuşan Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol ise Türkiye’de maymun çiçeği virüsüne ait olay tespitinin sonlu olduğunu ve mevzunun adeta umursanmadığını söyledi.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın 30 Haziran 2022 tarihinde birinci maymun çiçeği hadisesi bildirimin üzerinden 25 gün geçti.
FARKINDALIK İÇİN YAPILDI
Davutoğlu Şenol şöyle devam etti:
“Virüs, sessizce yayılıyor ve yayılımı hızlanıyor. DSÖ, çok sayıda ülkede yayılınca hem farkındalığın artırılması hem de ülkelerin birbirine gerektiği durumlarda yaptırımları uygulayabilmesi, yasal çerçevenin ve düzenlemenin güzel çizilebilmesi bakımından halk sıhhati için acil durum ilan etti. Bu hem daha dikkat alımlı hem de daha kurallı bir izleme getirecek.”
ALMANYA UYARISI
Davutoğlu Şenol, olay sayısı ve Türkiye’deki duruma ait olarak şunları kaydetti:
“Bize yansıyan, maymun çiçeği olduğunu düşündüğümüz ve taradığımız 1-2 hadise olduğu, lakin bunu doğrulayamadık. DSÖ uyarıyor; Almanya ve İngiltere üzere ülkelerde çok sayıda hadise görüldü. Almanya’dan bize çok fazla ziyaretçi geldi.”
ŞÜPHELİ HADİSELER DEĞERLENDİRİLEMİYOR
Şenol, ayrıyeten şunları kaydetti:
“Öncelikle tanısal bağ âlâ kurulmadı. Olayların çok görüldüğü ülkeler, artık o beklediğimiz çiçek gibisi manzara yerine, iltihaplanmış sivilce üzere manzaraları olan ve bizim kolay alerjidir, kıl kökü iltihabıdır diyebileceğimiz hadiselerin da maymun çiçeği olabileceğini pahalandırıyor. Münasebetiyle, düşündüren bulgulara sahip olanları ağır bir taramadan geçirmemiz gerekirken; kurgulama yeterli yapılamadığı ve oturtulamadığı için düşündüren bulgular için bile tanısal süreç yapamıyoruz.”
“ADETA UMURSANMADI”
Bu süreçte nasıl bir yol izlenmesi gerektiğine ait tekliflerini sıralan Davutoğlu Şenol, “Maymun çiçeği hastalığı, öncelikle bir halk sıhhati sorunu ve acilidir denmeli. Türkiye bunu şu anda yapmadı. Adeta ‘Tek bir olayımız var önemsemeyin, umursamayın’ dendi. İkincisi; bütün Halk Sıhhati acilinin, birinci basamağın ve ilgili hekimliklerin bu tanısal donanıma katılması, taramaya katılması ve insanların da kamunun da bu bahiste uyarılıp, tanıya gitme konusunda cesaretlendirilmesi gerekir” dedi.
ALMANYA VE İNGİLTERE’DE FARKINDALIK YÜKSEK
Şenol ayrıyeten şunları söyledi:
“Şimdi dünyada bu hadiseler çok daha güzel yakalanıyor, zira Almanya ve İngiltere üzere ülkelerde cinsel yolla bulaşan hastalık klinikleri faal çalışıyor. Bu hastalık da yakın temasla bulaştığı için ve o bireylerin de farkındalıkları yüksek olduğu için daha çok teşhis alıyor. Bu da yalnızca buz dağının görünen yüzü…“
Maymun çiçeği için uygulanabilecek aşı uygulamasına da değinen Şenol değerlendirmelerini şu biçimde sürdürdü:
“2003 yılında Irak’a giden ABD askerlerinde çiçek aşısının yan tesirlerinin çok olduğu görüldü. Maymun çiçeği için 2019’da hazırlanan modifiye aşı stoğu ise ABD’de mevcut. İngiltere ve Kanada yakın temaslı aşılamasına, ayaktan kliniklerde başladı ve bu bahiste cesaretlendiriyor. Pek çok ülkede sıhhat çalışanlarına bu seçeneği açıyor. Zira sıhhat çalışanları tekrar risk altında, virüs yakın temas ve yüz yüze vakit geçirmekle bulaşıyor.“
PROF. DR. SERAP ŞİMŞEK: OLAY SAYISI İKİ
Bilim Konseyi Üyesi ve KLİMİK Derneği Lideri Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz ise maymun çiçeği hadise sayısını iki olarak duyduğunu lakin bakanlığın bu sayıları güncelleyip güncellemeyeceği istikametinde bir bilgisi olmadığını söyledi.
Şimşek Yavuz, DSÖ’nün verdiği ikaza ait değerlendirmelerini şu formda sürdürdü:
“Bu kararın nedeni ülkeleri uyararak tedbir almayı sağlamak. Sonuçta bu bir sorun olarak karşımızda duruyor. Aşikâr kümeler riskli olabilir. Bilhassa çocuk yaş kümesinde ya da bağışıklığı baskılanmış kümelerde makus sonuçlara neden olabilir. Şu an yayıldığı kümeler bu kümeler değil.
Hastalığın bu kümelerden öbür kümelere geçmemesi için sistemli olarak olayları bulmak ve akabinde yakın temaslıları saptamak gerekiyor. DSÖ aslında bunu söylüyor. Şimdilik sorun yaratmıyor lakin ilerleyen devirlerde tedbir alınmazsa sorun yaratabilir. Sonlu olduğunu düşünmeyin. Bu hastalık yayılma potansiyeli taşıyor. Mesela yurt dışında iki çocukta tanımlandı.”